Een besluit van de gemeente Amsterdam moet de groei van toeristenwinkels beperken. Ik had het (in het geheim genomen) besluit van de gemeente nog niet eens vernomen of een cliënt belde mij dat hij daar niet blij mee was. De vraag is of dit voorbereidingsbesluit tot een ‘winkelverbod’ juridisch wel stand kan houden. Werk aan de winkel voor de advocaat bestuursrecht.

Bestemmingsplan niet bedoeld om toeristenstroom te reguleren

De gemeente moet in een bestemmingsplan zorgen voor goede ruimtelijke ordening. Met dit voorbereidingsbesluit wordt vooruit gelopen op wijziging van het geldende bestemmingsplan. De procedure daarvoor is geregeld in de Wet Ruimtelijke Ordening. Die wet is er echter niet voor bedoeld om te dicteren welk type winkeltje wel in de Leidsestraat mag zitten en welke niet. De wet is er ook niet voor bedoeld om te reguleren welk type winkelbezoeker in een bepaalde straat moet/mag komen. Een ijswinkel die alleen aan toeristen verkoopt mag niet maar als je ook aan Amsterdammers verkoopt mag dan het wel. Daar kunnen ze in Moskou nog een puntje aan zuigen.

Besluit gemeente Amsterdam beperkt toeristenstroom niet

Het doel om minder (overlast veroorzakende) toeristen in de stad te krijgen wordt hiermee niet bereikt. Toeristen komen toch. En dat maakt dat het besluit in strijd is met goede ruimtelijke ordening. Een planologische maatregel wordt gebruikt voor iets waarvoor het niet bedoeld is. Het bestemmingsplan dient nu gewijzigd worden en belanghebbende kunnen daartegen hun zienswijze indienen. Als de wijziging in het bestemmingsplan zou komen dan kunnen de belanghebbende in beroep bij de Raad van State. Ik voorzie dat veel vastgoedeigenaren tegen de bestemmingswijziging bezwaar zullen maken.

Gemeente kan toeristenwinkel niet wegbestemmen

In de straten waar het voorbereidingsbesluit betrekking op heeft zitten veel winkelpanden. Die hebben de bestemming ‘detailhandel’ sommige met aanduiding ‘souvenirwinkel. De gemeente mag niet wegbestemmen. Met andere woorden: het huidige (legale) gebruik mag altijd voortgezet worden. Dat gebruik valt onder overgangsrecht dat voor ieder bestemmingsplan belt. Ook dat zorgt ervoor dat met dit besluit de toeristenstroom niet beïnvloedt zal worden.

Het Amsterdams verbod tot wijziging winkelbestemming naar ‘toeristenwinkel’

In het aangewezen gebied is het verboden is om het gebruik van winkelpanden te wijzigen naar:
a. vormen van detailhandel die zich blijkens hun reclame-uiting, presentatie, assortiment en/of bedrijfsvoering richten op dagjesmensen en/of toeristen;
b. vestigingen voor consumentverzorgende dienstverlening die zich blijkens hun reclame-uiting, presentatie, aanbod, assortiment en/of bedrijfsvoering richten op dagjesmensen en/of toeristen;
c. bijzondere voorzieningen die zich richten op de wens van bezoekers tot (smaak)beleving, sensatie en/of (groeps)entertainment, waarbij het eventuele artistieke, historische of educatieve karakter ondergeschikt is en die zich kenmerken door een bedrijfsvoering met winstoogmerk;
d. kantoren met baliefunctie, die zich blijkens hun reclame-uiting, presentatie, aanbod en/of bedrijfsvoering richten op dagjesmensen en/of toeristen;
e. vormen van detailhandel die zich richten op de verkoop van etenswaren en/of drankjes die in hoofdzaak worden meegegeven om direct te worden geconsumeerd.

Vergunning nodig voor wijziging winkelbestemming

Een bestaande winkel mag alleen veranderen ‘wanneer de diversiteit niet in het geding is’, aldus de gemeente Amsterdam. De gemeente wordt dus keurmeester van winkels op basis van een vaag criterium: ‘diversiteit’. Dit gaat zonder meer tot rechtszaken leiden. De gemeente heeft met het besluit een verplichte vergunning gekoppeld voor wijziging van een winkelbestemming. Ook dat is niet de bedoeling van de Wet Ruimtelijke Ordening. Pandeigenaren van winkelruimte zullen niet blij zijn met deze vergaande vorm van overheidsbemoeienis.

Meldplicht verhuur aan toeristen

De gemeente neemt meer maatregelen tegen airbnb-verhuur aan toeristen. De meldplicht die de gemeente aan verhuurders wil opleggen om Airbnb-verhuur is er zo een. Die meldplicht is echter is in strijd met artikel 10 van de Grondwet en artikel 8 EVRM. Iedereen, ook een verhuurder of een huiseigenaar, heeft recht op privacy en eerbiediging van zijn privéleven en zijn woning. De gemeente heeft geen recht op de informatie of je zelf in je woning bent of deze hebt verhuurd, en of dat aan een toerist is of niet. Dit grondrecht mag alleen beperkt worden als dat in de wet is bepaald, en dat is niet het geval. Een verhuurder kan dat ook een beroep doen op art. 10 lid 1 Grondwet en art. 8 EVRM indien de gemeente tot handhaving van een ingevoerde meldplicht zou willen overgaan. Lees hier meer over de meldplicht voor verhuurders in Amsterdam.