Met een dwangsombesluit probeert de gemeente een overtreding te laten eindigen. Bij overtreding van het bestemmingsplan kan de gemeente met last onder dwangsom handhaven. Als de overtreding dan niet wordt beeindigd dan wordt een dwangsom verbeurt. Randassortiment en additionele horeca leidde in dit voorbeeld  tot een dwangsombesluit van de gemeente, maar de rechter vernietigde het dwangsombesluit. Er zijn grenzen aan handhaving door de overheid.

Dwangsom wegens overtreding bestemming

Volgens het bestemmingsplan is “tuincentrum/bouwmarkt” toegestaan. Specifiek spitst het geschil zich toe op het randassortiment een rommelmarkt en/of braderie met brocante en prullaria. Volgens  twee inspectierapporten van de toezichthoudend ambtenaar laten een assortiment zien waar deze samenhang met het assortiment van een tuincentrum voor in ieder geval een deel van de aangeboden artikelen ontbreekt. Daarom heeft de gemeente een last onder dwangsom aan het bedrijf opgelegd wegens overtreding van artikel 3.1 van de planvoorschriften van het bestemmingsplan.

Beroepsprocedure tegen dwangsombesluit

In beroep wordt de dwangsom aangevochten. De gemeente had kunnen volstaan met aanschrijving aanpassing van het assortiment. Ten onrechte is met de dwangsom aangestuurd op sluiting en beëindiging verkoop. De bestuursrechter meent dat  het “randassortiment tuincentra” te ruim is geïnterpreteerd door het bedrijf. Dat levert op zich van overtreding van artikel 2.1, van de Wabo op, zodat de gemeente bevoegd was om handhavend op te treden met een last onder dwangsom. Naar het oordeel van de rechtbank is er in dit geval geen sprake van concreet zicht op legalisatie. Dus mag de gemeente handhaven. Lees ook: overtreding bestemmingsplan.

Handhaving gemeente met dwangsom

Uit vaste rechtspraak van de Raad van State (AbRvS), onder meer kenbaar uit ECLI:NL:RVS:2016:444, volgt dat, gelet op het algemeen belang dat is gediend met handhaving, in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met een last onder bestuursdwang of dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik zal moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien.

Dwangsombesluit door de rechter vernietigd

De overtreding wordt volgens de rechter derhalve reeds beëindigd indien de verkoopactiviteiten van vorenbedoelde artikelen worden gestaakt. Daarbij dient de overtreder een keuze te worden gelaten ten aanzien van de middelen die hij wenst toe te passen om aan de overtreding een einde te maken. De last onder dwangsom is in dit geval echter het beëindigen en het beëindigd houden van verkoopactiviteiten in algemene en is hiermee naar het oordeel van de rechtbank te algemeen geformuleerd.  En om die reden komt het dwangsombesluit voor vernietiging in aanmerking.

Onevenredige dwangsom

Uit deze uitspraak over dwangsombesluit gemeente blijkt dat handhaving met dwangsom zorgvuldig moet gebeuren en maatwerk is. De gemeente mag niet een zwaardere sanctie nemen dan strikt noodzakelijk is om overtreding van het bestemmingsplan te laten eindigen. Een advocaat bestuursrecht zal altijd de formulering van de last onder dwangsom toetsen aan het doel van de dwangsom in relatie tot de ernst van de overtreding en de feiten en omstandigheden. Sluiting van een bedrijf is meestal een onevenredige vorm van handhaving  de gemeente. De gemeente kan in deze zaak alsnog een beter passende sanctie treffen.