Sommige besluiten hebben verstrekkende gevolgen voor een betrokkene. Bijvoorbeeld de sluiting van een woning of bedrijfspand door de burgemeester. Of het opleggen van een dwangsom. De gevolgen daarvan zijn soms onevenredig zwaar. Daarom is er een advies gekomen waarin de toetsing van deze besluiten door de rechter scherper moet. Het advies is een aanbeveling aan bestuursrechters de evenredigheidstoets te verbeteren. Ik heb de aanbevelingen van het advies in onderstand schema weergegeven.

Bestuursrechter moet bestuurlijke maatregel uitgebreider toetsen

De rechter dient altijd een 3-traps evenredigheidstoets toe te passen in een beroepsprocedure gericht tegen het besluit waarin de maatregel is opgelegd. Dat betekent dat een bestuurlijke maatregel moet worden beoordeeld op:
(1) geschiktheid voor het nagestreefde doel (efficiëntie van de maatregel),
(2) is er geen minder ingrijpende maatregel die even effectief is (noodzakelijkheid van de maatregel) ? en
(3) de maatvoering van de bestuurlijke maatregel (bijvoorbeeld de duur van een woningsluiting of de hoogte van een dwangsom).

Advocaat moet inbreuk op belangen en grondrechten bepleiten

Bij een besluit dat op lagere wetgeving is gebaseerd heeft de rechter meer mogelijkheden; dan kan deze bijvoorbeeld ook het beleid of een algemeen verbindend voorschrift buiten toepassing laten als in een concrete zaak een daarop gebaseerde bestuurlijke maatregel onevenredig uitpakt. Maar als een bestuurlijke maatregel is opgelegd op grond van een wet die door het parlement is aangenomen, is dat lastiger. Dan moet een advocaat bijvoorbeeld ook aanvoeren dat sprake is van inbreuk op grondrechten van het Evrm of Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, of andere regels van Europees recht of verdragen. Ook inbreuk van het besluit of de regelgeving op rechtsbeginselen, zoals bijvoorbeeld het rechtszekerheidsbeginsel of zorgvuldigheidsbeginsel, kan de rechter ruimte bieden om daar een oordeel over te geven. Dat moet goed voor het voetlicht gebracht worden bij de bestuursrechter

Toetsing van besluiten op evenredigheid in lopende rechtszaken

Ook in zaken die al aanhangig zijn dient de bestuursrechter deze aanbeveling te hanteren. Het zou vreemd zijn als dat niet gebeurd. Het advies werd gegeven in het kader van 2 zaken waarbij een woning gesloten werd voor resp. een ½ jaar en 1 jaar op basis van de Opiumwet en een dwangsombesluit wegens illegale verhuur in strijd met de Huisvestingswet. Er lopen veel procedures over overtredingen van de huisvestingsverordening en Huisvestingswet. Ook bij boetezaken waar een bestuurlijke boete is opgelegd dient de toetsing op basis van evenredigheid plaats te vinden.